PUBLIKACJE NAUKOWE

„Historia jest świadkiem czasów, światłem prawdy, życiem pamięci, nauczycielką życia” – te słowa Cycerona przypominają nam, jak ważna jest świadomość historii, która tworzyła naszą teraźniejszość i uczy nas szacunku do dziedzictwa, które zostało nam przekazane. Obejmując we wrześniu 2020 r. parafię pw. św. Jana Chrzciciela w Janowie Lubelskim, nie przypuszczałem, jaką historię przyjdzie mi współtworzyć. Kolejne dni, tygodnie i miesiące uświadamiały mi, jak wielką oraz piękną księgę wiary stanowi przeszłość naszej parafii, która swoimi początkami sięga średniowieczu. To właśnie wtedy na niewielkim wzniesieniu osady Biała nasi przodkowie wystawili pierwszą chrześcijańską świątynię. Lubię odwiedzać to miejsce, gdzie znajdowały się pierwsze kościoły, wpatrywać się w stojące tam stare drzewa, szepczące swoim szumem o dawnych dziejach. Kolejną kartę tej księgi stanowi cmentarz parafialny opowiadający inskrypcjami nagrobnymi o ostatnich dwóch wiekach naszej społeczności. Spoczywają na nim burmistrzowie, urzędnicy miejscy i powiatowi, leśnicy, policjanci, kapłani, polegli w walkach o wolność ojczyzny żołnierze, rzemieślnicy oraz całe rodziny. Wszyscy oni przybliżają minione lata naszego miasta i parafii. I wreszcie kolejna, niezwykle piękna strona naszej księgi to podominikańska świątynia. Jej barokowe wnętrze zachwyca nie tylko wstępujących tutaj turystów, lecz przede wszystkim jest przestrzenią przesyconą duchowością przemawiającą przez sztukę, dawną obecnością ojców dominikanów oraz modlitwą pokoleń miejscowych wiernych i pielgrzymów. Siedząc w kościelnej ławce lub spacerując po zakonnych krużgankach, sercem można usłyszeć dominikański śpiew łacińskiej pieśni Salve Regina.

Z całą pewnością podobne odczucia miał ks. Franciszek Trochonowicz, który jako proboszcz parafii w latach 50. i 60. XX w. rozpoczął żmudne i niełatwe dzieło Dzieje parafii Janów Lubelski (Biała) 1325–2025 10 spisania jej dziejów. Ten zacny kapłan poczynił znaczne postępy, zbierając ocalałe po zawieruchach wojennych dokumenty i materiały historyczne. Potrzeba było jednak nowej osoby, która podeszłaby do tego dzieła profesjonalnie i z oddaniem. Mając wcześniejsze doświadczenia współpracy z ks. Piotrem Tylcem, naszym rodakiem, byłem pewien, że koordynację całości prac związanych z opracowaniem dziejów parafii powierzamy bardzo kompetentnej osobie. Już pierwsze rozmowy dały motywację do intensywnych działań, tym bardziej że zbliżał się czas jubileuszu pierwszej wzmianki w źródłach pisanych o parafii Biała. W 2025 r. mija bowiem dokładnie 700 lat, kiedy została ujęta w spisach dziesięciny papieskiej i świętopietrza odprowadzanego na rzecz Stolicy Apostolskiej. Nie mogło być lepszej okazji, aby po raz kolejny pochylić się nad jej historią i opisać w obszernej monografii. Niniejsze opracowanie jest także pokłosiem konferencji naukowej, która odbyła się pod koniec czerwca 2025 r. Wraz z parafialnym odpustem ku czci Świętych Apostołów Piotra i Pawła była ona kulminacyjnym wydarzeniem roku jubileuszowego.

Drodzy Parafianie, szanowni Czytelnicy, oddajemy do Waszych rąk doniosłe dzieło opisujące dzieje parafii Biała i Janów Lubelski. Mam nadzieję, że jego lektura rozpali w wielu osobach potrzebę jeszcze głębszego poznania naszej historii. Dla innych niech będzie okazją do refleksji nad tym, kim jesteśmy i jaka jest nasza janowska tożsamość. Dla mnie osobiście to opracowanie jest swego rodzaju wypełnieniem pragnienia ks. Trochonowicza, który nie zdołał ukończyć rozpoczętego dzieła spisania historii parafii, oraz prezentem, jaki mogę zadedykować moim Parafianom z okazji jubileuszu 700-lecia parafii. Pozostaje mi zatem życzyć wszystkim dobrej lektury.

Ks. Tomasz Lis