PUBLIKACJE NAUKOWE

Habent sua fata libelli. Książki mają swoje losy... Swoje dzieje, niemal jak i sam człowiek. Myśl o autobiografii powziąłem jeszcze w latach 60. W tym celu gromadziłem materiały, pisałem pamiętnik, zbierałem dokumenty. Ale rzecz dojrzała w pełni dopiero w latach 70., a zwłaszcza po ataku serca w 1979 r., kiedy to, w człowieku rodzi się inny obraz własnego życia. Zacząłem autobiografię od okresu wiejskiego. Chodziło mi o odmalowanie Ikony Wsi Polskiej, która była – i jest ciągle – zagrożona w swym istnieniu. Dokonałem poszukiwań archiwalnych i pomnożyłem zbieranie informacji od ludzi, zwłaszcza najstarszych, którzy odlatują zwykle najwcześniej. Po paru latach odtworzyłem całą ,,anamnezę” mojej wsi. Każda stara wieś ma taką, choć dziś zabijają ją mass media.

Autobiografii księdza nie można było wówczas wydrukować normalną drogą. Nie chciano jej nawet wciągnąć do planu wydawniczego, a cóż dopiero mówić o zezwoleniu na druk. Z pomocą przyszedł mi Adam Wierzbicki, absolwent polonistyki i pedagogiki KUL, działacz ChSS. Umożliwił mi wydanie autobiografii w odcinkach, z wieloma zdjęciami, w nowo założonym przy ChSS ,,Tygodniku Polskim”: od numeru 25 roku 1984 do numeru 47 roku 1985. W międzyczasie wiosną 1985 r. Adam Wierzbicki poczynił zabiegi, żeby wydać „Mistykę wsi” w Ludowej Spółdzielni Wydawniczej w Warszawie. Udało się, dzięki bardzo pochlebnej recenzji prof. Stefana Ignara, wciągnąć ją do planu wydawniczego i po spotkaniu 24 października 1985 r. z życzliwym sprawie prezesem LSW Leonem Janczakiem, mogłem 24 marca 1986 r. podpisać umowę wydawniczą. Niestety niższe czynniki tego tradycyjnie antyklerykalnego wydawnictwa nie chciały się zgodzić na tytuł: „Mistyka wsi”; po pierwsze, dlatego że miał to być „tytuł religijny”, a po drugie, dlatego że książki o wsi „nikt nie kupi”. Zaplanowano więc najpierw banalny tytuł roboczy: ,,Wspomnienia”, a potem rozpoczęły się prace nad książką pod tytułem ,,Zdarzenia i słowa”.

Tymczasem redaktorzy – Jerzy Dobrzański i Adam Wierzbicki – tak długo profilowali książkę, zresztą, skracając ją o połowę, zwłaszcza przez wyrzucenie rozdziałów o seminarium duchownym, że szczotkę do korekty otrzymałem dopiero 6 marca 1989 r. Ale wszystko się skończyło na tej szczotce. Przyszły czasy gospodarczego kryzysu wydawnictw. Umowę rozwiązano.

Z powodu przeciągania się druku w Ludowej Spółdzielni Wydawniczej, zwróciłem się do ,,Instytutu Prymasowskiego Ślubów Narodu” w Warszawie. I tam wydano mi autobiografię w 1988 r., metodą skryptową, poza cenzurą, z adnotacją: "Opracowanie do użytku wewnętrznego za zezwoleniem Władzy duchownej”. Osiągnąłem sukces – w ogóle rzecz wydałem, choć w nakładzie 400 egzemplarzy. Po druku w odcinkach w „Tygodniku Polskim” było to wydanie drugie.

Dziś sytuacja wydawnicza bardzo się poprawiła, choć z wydawaniem rzeczy polskich i tylko patriotycznych jest znacznie trudniej, niż dawniej. Ponadto sytuacja wsi polskiej pogorszyła się znacznie w stosunku do lat 70. i 80. Właśnie dlatego postanowiłem wydać rzecz o wsi polskiej, nie tylko o mnie, normalnym drukiem, licząc, że jest to ojczysta potrzeba chwili.

Oczywiście, dokonuję koniecznych korekt, dojaśnień oraz uzupełnień, których wymaga upływ lat. Nie zmieniam jednak treści, ani sposobu jej wyrażania. Ciekawa rzecz, z doświadczeń wydawniczych widzę, że ludzie niepochodzący ze wsi chcieliby, żebym tę autobiografię pisał trochę inaczej. Jedni chcieliby narzucić swój język i styl, drudzy – własny sposób przeżywania i wartościowania, inni radzą wyrzucić głębszą i dalszą historię i pisać raczej sensacyjnie i gazetowo, jeszcze inni chcieliby, żeby wieś przedstawić raczej pejoratywnie. Takie jednak żądania uważam za wyraz niskiej kultury, na co wpłynęła zapewne długoletnia niewola bolszewicka i płycizna myśli areligijnej, która nie toleruje wewnętrznej i duchowej wolności człowieka. Ja przedstawiam wieś polską jak własną Matkę, jak kochankę młodości, jak cząstkę Polski, jak siebie samego. Ci inni niech piszą swoje własne autobiografie, zamiast mnie „poprawiać”.